Գևորգ Գիլանց «Փետրվար»

Փետրվար։

                   Երևան։

                                Ձյունացեխ։

Ծաղիկներ։

Ճառեր։

    Բազմություն...

ՆԱԽրարարներ, ՓՈՂնախարարներ...

Ու ճառեր, ծաղիկներ, բազմություն,

Ում համար քարերին գրված անունները

փողոց են, այգի, գրադարան,

ճառ ասելու առիթ են,

որ էկրաններին երևան...

Փետրվար։

                   Երևան։

                                Ձյունացեխ։

Էս ցեխն ինձնից ի՞նչ է ուզում...-

Գոնե կպչեր շորերիս,

                              միայն շորերիս...

Չէ՛, այսպես չի լինի, հարկավոր է ցրել...

Տանելո՛ւ եմ։

Կգամ գիշերով ու թաքուն...

Չե՛ն դատի....

                        Ուրախ կլինեն,

որ վերջապես ազատվել են.

հիմա ազատ տարածքներն են «հարգի»,

որ ցանեն բետոն, աճեցնեն եվրադուռ, ապակի...

Կասեն՝ «քեզ լինի, ախպեր, տա՛ր։

Ի՜նչ դատարան, ի՜նչ դատ,

էլ ինչի՞ գաղտագողի՜...»...

Ցեխ թռավ անվադողից...

Գոնե կպչեր շորերիս,

                               միայն շորերիս...

Չէ՛, հարկավոր է դառնալ,

ետ դառնալ սրտապատառ,

ծնկել ու ոռնալ. «Վարդապե՛տ,

երգ ու տաղերդ ա՛ռ, ու գնանք,

ցրում եմ Պանթեոնն էստեղից...

Արամ Իլյիչին կուղարկեմ Մոսկվա,

Հրանտին՝ Ահնիձոր...»...

Տխուր կժպտա, կասի՝

«Լավ, բա հետո՛, հետո՜...»...

«Ձեր տեղն այստեղ չէ,- կասեմ,-

ձեզ փակել են քարերի սրտում,

մեր սրտերում ապրելու տեղ՝

դարձել եք փողոց, արձան, ԿՈ՛ւՌՔ...

Հրեն, տղերքի շարքերը կուռ

տարածք են փնտրում,

ուր կարող են ցանել բետոն,

աճեցնել եվրադուռ...

որ «մուղամով»՝ կամաց-կամաց,

հարակից տարածքներն իրենցով արած՝

ասֆալտեն, ինչպես

մեր հոգին են ասֆալտում մուղամով...

Հերի՛ք է տափեք քարերի մեջ,

դուք ուրիշ չափման մեջ եք,

այստեղ ձեզ տարածք պետք չէ՛...»...

Ցեխ թռավ ռեստորանից... - պոռնկաքրքիջ էր։

Գոնե կպչեր շորերիս, միայն շորերիս...

Փետրվար։

                        Ձյունացեխ։

                                               Երեկո։

Հյուրանոց, խաղատուն, ռեստորան,

«Էլիտար» շենքեր, «ավտոներ»,

Լուսախաղ,

Որ մեկ պատառ է, մեկ՝ էկրան...

Ցնցոտի հագած մի ծերուկ

Ռեստորանի մոտ, մենակ...

«Սնունդ է մուրում»... - անցավ մտքովս։

«Սխալվում ես,- ծերուկն ինձ դարձավ,-

Մոտ արի ցույց տամ»...

Ռեստորանի լույսերը մեկեն շողացին պայծառ...

... Ցուրտ է ու քամի։ Գետի խշշոց է։

Խոնավ գիշեր է, աստղեր դեռ չկան։

Երևանը չէ՛, սակայն ամեն բան

Ծանոթ է այնքան...

Պանդոկ է շքեղ.

Սրահի վերին՝ պատվավոր տեղում

Ոսկեզոծ գահ է։

Գահի վերևում թագ է կախ տված։

Ծիրանին էլ կա. միջանցիկ քամին

Տարուբերում է փեշերը դրա։

Սիրտս դող ընկավ...

Սրահը մեկեն լցվեց մարդկանցով.

«Հրե՛ն, բերո՛ւմ են, բերո՛ւմ են դրան...»։

Միջանցիկ քամին

Ծիրանու փեշը մեղմիկ տատանեց,

Թագը ծլնգաց։

Մեկը դարձավ դեպի դահլիճը.

- Դատավոր, ա՞ստ ես։

- Դատավճիռը արդեն պատրաստ է։

- Ներս բերեք դրան։

Սև ակնոցներով երկու հաստավիզ

Ներս բերին վտիտ, ցնցոտիավոր

Ինչ-որ ծերուկի՝ ձեռնակապերով։

Դատավորը թե՝ «Դպի՛ր, հապա մի

Կարդա ելույթդ մեղադրական»։

Դպիրը ձգվեց.

«Մեր արև-Արքա,

Աստծո կամոք, նրա օրհնությամբ,

Մեր տեր Հիուսի ծննդյան օրից

Երբ որ անցել էր

Ինը հարյուր և ութսունութ տարի,

Երբ աշխարհակալ տերություններից

Փչող քամիներն արդեն դարձել էին

Բարենպաստող, տևական ու զով,

Մեր մայր քաղաքը՝ մեր շենշող Անին

Ամրացավ, սկսեց ժամ առ ժամ ծաղկել։

Մեր քաջակորով զորականները

Հաղթեցին բոլոր ոսոխներին նենգ,

Շինարարները Երասխի վրա կամուրջ կապեցին,

Կառուցեցին հզոր պարիսպներ,

Սարքեցին շքեղ պանդոկ, բաղնիքներ,

Սալարակեցին փողոց ու բակեր...

Եվ այս ամենը, մեր արև-Արքա,

Քո անմիջական ղեկավարությամբ...»...

Քամին մեղմորեն թագը ծնգացրեց։

Հուզված դպիրը թուքը կուլ տվեց.

«Իսկ երբ մեր տիրոջ հոբելյանական

Հազար տարին էր աշխարհը տոնում,

Մեր շենշող Անի մայրաքաղաքում

Կանգնեց հոյակերտ Մայր Տաճարը մեր.

Այդպիսիները վեր են խոյանում

Հազար տարին մեկ...»...

- Մի քիչ կարճ կապի, խաշլամեն սառավ,-

Դահլիճը գոռաց։

Դատավորը՝ թե.

- Դպիրն ասում է, որ սույն ծերուկը

Հուզում է մարդկանց, հանում է ոտքի,

Ասում է պիղծ են դպիրի թված մեծ-մեծ գործերը...

Ինքը թող ասի... Ասա՛ մեզ, ծերո՛ւկ,

Ժողովրդի մեջ ինչե՞ր ես խոսում։

- Միայն այն մասին,

Որ երկու կույրեր, մեկը մյուսին

Առաջնորդելով ճամփա են ելել,

Ճամփան էլ, ավա՜ղ, խորունկ մի փոսի՝

Անդունդի եզրին...

- Ո՞վ են կույրերը, ասա՛ մեզ, ծերո՛ւկ։

- Մեկը՝ փառք ու գանձամոլուցքից

Իրենց կորցրած իշխան-աղաներ առնետախումբը,

Էն մեկը՝ ռամիկ քո ժողովուրդը,

Որ աչք է փակում այս ամենի դեմ։

- Ձա՛յնդ, ապերա՛խտ,- դահլիճը ոռնաց...

- Շարունակելու կարիք էլ չկա,

Մեղքն արդեն իսկ առկա է, արքա՛։

Ծիրանու փեշը ուժգին փողփողաց,

Չվանից կախված թագը զիլ զնգաց...

- Իսկ ո՞ւր է արքան,- ծերունին ժպտաց,-

էնտեղ մարդ չկա...

- Ձա՛յնդ, ապերա՛խտ,- դահլիճը ոռնաց...

- Դատավճիռը հրապարակում եմ.

«Աստծո կամոք, նրա օրհնությամբ,

Մեր տեր Հիուսի ծննդյան օրից

Երբ որ անցել էր իննը հարյուր և ութսունութ տարի»...

- Մի քիչ կարճ կապի, խաշլամեն սառավ...

- Ամեն ինչ պարզ է,- դատավորն ասաց,

Ու դարձավ ծերին, - մեռնելուց առաջ ի՞նչ կուզես։

- Խմել, մի կումով խմել ողջ մեղսագինին,

Լափել ձեր աչաց ոսկե մոլուցքը,

Որ կարողանաք փոքր ինչ տեսնել...

- Ձա՛յնդ, ապերա՛խտ,- դահլիճը ոռնաց...

- Դո՛ւրս տարեք, կապե՛ք նժույգի պոչից...

Սմբակի տակից ցեխ թռավ,

Կպավ դեմքիս, շորերիս...

- Բան չկա, բալե՛ս, հոգուտ չկպչի... -

Ծերուկն էր, ասաց ու ու դանդաղ հոսեց,

Մթան մեջ լուծվեց լույսերին, դարձավ

Ռեստորան,

                        Գիշեր,

                                     Քաղաք,

Որ մեկ Անի էր, մեկ՝ Երևան,

Մեկ՝ արձագանք անրջական.

«Բան չկա, բալե՛ս, շորերը կարելի է լվանալ»...-

Ու անցնում էր ապակուց ապակի,

                                               Էկրանից էկրան...